Του Γιώργου Λυσαρίδη*
Ποιό, άραγε, είναι το σημερινό ποδόσφαιρο και ποιά η εικόνα των αθλητικών παραγόντων και του τύπου;
Ας αναζητήσουμε την απάντηση, κάνοντας μιά αναδρομή στην εξέλιξη του ποδοσφαίρου μας τις 3 τελευταίες δεκαετίες.
Από την καθιέρωση του επαγγελματικού ποδοσφαίρου και μετά, τη δεκαετία του ΄80, όταν τα κόμματα αντιλήφθηκαν πως ο χώρος του αθλητισμού, και ειδικότερα του ποδοσφαίρου, αποτελεί μιά ευρύτατη δεξαμενή ψήφων, ο κομματισμός εναγκαλίστηκε μέχρις ασφυξίας τον αθλητισμό. Οι αρχαιρεσίες στις αθλητικές ομοσπονδίες ήταν μιά προέκταση της κομματικής αντιπαράθεσης και η εκλογή φίλα προσκείμενης διοίκησης ήταν επιβεβαίωση κομματικής κυριαρχίας. Ήταν τότε που στην υγιή μερίδα των φιλάθλων επικράτησε ο καλοπροαίρετος αφορισμός «μακριά η πολιτική από τον αθλητισμό». Βέβαια, άλλο ο (αποβλητέος) κομματισμός και άλλο η (επιβαλλόμενη) ύπαρξη πολιτικής στον αθλητισμό. Κάθε συνετός φίλαθλος αποκηρύσσει την τακτική των κομματικών αγκυλώσεων, συγχρόνως όμως απαιτεί από τους κυβερνώντες να έχουν πολιτική άποψη και αντίστοιχο σχεδιασμό για τον αθλητισμό, να τα διακηρύσσουν δημόσια και δεσμευτικά ως κυβερνητικό πρόγραμμα και να τα υλοποιούν όταν γίνονται κυβέρνηση. Δυστυχώς, με ελάχιστες και πρόσκαιρες εξαιρέσεις, διαχρονικά έλειψε η πολιτική στον αθλητισμό. Ανέξοδη ρητορεία και ωραιολογίες πριν τις εκλογές και μετά ατολμία, αναποφασιστικότητα, αντιφατική στάση και συμβιβασμοί στο όνομα της προσωπικής πολιτικής επιβίωσης.
Τα πράγματα άλλαξαν, επί τα χείρω, όταν η «πελατεία» του ποδοσφαίρου μπήκε στο στόχαστρο προσώπων και σχηματισμών πολύ πιο σκληρών από τα κόμματα. Κι’ αυτό ήταν χειρότερο επειδή, για τα κόμματα υπήρχε τουλάχιστον ένας έλεγχος από την εγχώρια «κοινωνία του ποδοσφαίρου» αφού δρούσαν στο προσκήνιο, σε αντίθεση με τα σύγχρονα «αφεντικά» που, εξωθεσμικά καθώς είναι, δρουν αφανώς και ανέλεγκτα. Όταν επιχειρηματίες, τζογαδόροι, VIPS και υπόκοσμος, αντιλήφθηκαν ότι οι τεράστιες μάζες των ανθρώπων που παθιάζονται με το ποδόσφαιρο και με την ομάδα τους αποτελούν συγχρόνως και τεράστιες κερδοφόρες αγορές, αλλά – επίσης, πολύ σημαντικό- και τεράστια ασπίδα προστασίας από έναν αφοσιωμένο «στρατό», το ποδόσφαιρο έγινε ένα «παιχνίδι εξουσίας», μιά υπόθεση διαπλοκής και οικονομικών συμφερόντων, ένα πεδίο πολιτικής και ιδεολογικής εκμετάλλευσης. Επικράτησε, τηρουμένων των αναλογιών, αυτό που αποτελεί την πεμπτουσία της σύγχρονης αντίληψης για την «αγορά». Δηλαδή, να κατακτά, να αλώνει, να κουρσεύει οτιδήποτε αποτελεί προϊόν που μπορεί να «πουληθεί» στις μάζες.
Το ποδόσφαιρο, εδώ και χρόνια, έχει παραδοθεί στα χέρια ανθρώπων που, εκτός λίγων εξαιρέσεων, δεν είχαν καμία σχέση με αυτό, ποτέ δεν το υπηρέτησαν ως άθλημα, ούτε και έχουν τη διάθεση ή τη δυνατότητα να κατανοήσουν την κοινωνική του διάσταση. Ατσίδες και επιτήδειοι σε άλλους χώρους πήραν «μεταγραφή» στο χώρο του ποδοσφαίρου όταν αντιλήφθηκαν την πολυδιάστατη δυναμική του. Έτσι, έφτιαξαν και το ποδόσφαιρο στα δικά τους μέτρα. Και εισήγαγαν τις μεθόδους της αδιαφάνειας, της συναλλαγής, του παρασκηνίου. Αυτοί είναι οι οικοδόμοι της περιβόητης «παράγκας», εδώ και 20 και βάλε χρόνια. Άλλοι από αυτούς την έστησαν, ως φυσικοί αυτουργοί, και άλλοι υπήρξαν πελάτες της. Αυτοί είναι οι ηθικοί αυτουργοί. Γιατί ένα μαγαζί για να στηθεί και να επιβιώσει, χρειάζεται πελάτες. Χωρίς αυτούς, κλείνει από μόνο του.
Έτσι φτάσαμε στις εγκληματικές οργανώσεις, στα στημένα παιχνίδια, στις εκατοντάδες αραχνιασμένους στα συρτάρια φακέλους των ύποπτων για χειραγώγηση αγώνων, στους «στοιχηματζήδες» και, πρόσφατα, στην προσβλητική επιτροπεία της Προσωρινής Διοικούσας Επιτροπής, που κι αυτή αποδείχθηκε ανίκανη να διαχειριστεί την κατάσταση, εκθέτοντας εκείνους που την διόρισαν και όσους, περιέργως πολλούς, συναίνεσαν στο διορισμό της.
Η αλήθεια για το ποδόσφαιρό μας δεν μπορεί να κρυφτεί. Είναι γυμνή και απωθεί, στέλνοντας τους πραγματικούς φιλάθλους στα σπίτια τους. Κι από ‘κει, στέλνουν κι αυτοί το δικό τους μήνυμα. «Αφού θέλετε τέτοιο ποδόσφαιρο, να το χαίρεστε»…
Και στον αθλητικό τύπο; Ποιά ήταν αυτά τα χρόνια η εξέλιξη; Η εισβολή του διαδικτύου, η απίστευτη ποικιλία μέσων για τη διάχυση της ενημέρωσης, η ταχύτητα στη διάδοση της πληροφορίας, έφεραν νέο σκηνικό και στον αθλητικό τύπο. Όμως, κατά τη γνώμη μου, δεν είχαν όλα αυτά αντίκρισμα στην εγκυρότητα και στη βελτίωση του ενημερωτικού προϊόντος. Διολίσθησε κι αυτός (ο τύπος) στον πειρασμό της εκμετάλλευσης της μαζικής επιρροής και μετέφερε τον ανταγωνισμό στην εμπορία της οπαδικής κολακείας. Η εισδοχή στο χώρο του τύπου έγινε ανέλεγκτη και ασύδοτη, σε όλες τις βαθμίδες, από τον εκδότη μέχρι και τον έσχατο που, χωρίς γνώσεις, ταλέντο και αθλητική παιδεία, μπορεί να παριστάνει τον δημοσιογράφο.
- Απόσπασμα από την ομιλία της Παρασκευής 2 Ιουνίου 2017 στην ημερίδα του ΠΣΑΤ στη μνήμη του δημοσιογράφου Σταύρου Ρεπανά