Πειστικές απαντήσεις στο ερώτημα «τι έφταιξε και φτάσαμε στην τραγωδία» αναζητούν από χθες το πρωί Πυροσβεστική και Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ). Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις από τα στελέχη των δύο υπηρεσιών, οι ακραίες –όπως
χαρακτηρίζονται– καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στη Ραφήνα, η διάσπαση των δυνάμεων πυρόσβεσης λόγω των ταυτόχρονων πυρκαγιών σε Κινέτα και Κάλαμο και –κυρίως– η απουσία ενός οργανωμένου σχεδίου εκκένωσης της περιοχής περιγράφονται ως οι βασικές αιτίες της πρωτοφανούς καταστροφής. Αξιωματούχοι της Πολιτικής Προστασίας έλεγαν χθες στην «Κ» ότι η ένταση των ανέμων ξεπέρασε την πρόβλεψη της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (ΕΜΥ) και έφτασε ακόμα και τα 11 μποφόρ. Θεωρείται, μάλιστα, ιδιαίτερα πιθανό οι κλιματικές συνθήκες στην Πεντέλη και τη Ραφήνα και η ακραία ενίσχυση των ανέμων να ήταν αποτέλεσμα της μεγάλης πυρκαγιάς που μαινόταν στα Γεράνεια Ορη και των «θερμικών παραγώγων» της που κάλυψαν την Αττική. Οι ίδιες πηγές ενημέρωσης σχολίαζαν ότι η εκδήλωση της πυρκαγιάς σε μια «μεικτή» δασική και αστική περιοχή δυσκόλεψε σημαντικά το έργο της κατάσβεσης και είχε ως συνέπεια μεγάλος αριθμός κατοίκων και επισκεπτών να εγκλωβιστούν στις φλόγες προσπαθώντας να σώσουν τα σπίτια τους ή να εγκαταλείψουν την περιοχή. Ανδρες της Πυροσβεστικής πρόσθεσαν ότι, λόγω της εκτεταμένης φωτιάς που εκδηλώθηκε στην Κινέτα, μεγάλος αριθμός πυροσβεστών από άλλες περιοχές της Αττικής μετακινήθηκε στα Γεράνεια Ορη και όταν το απόγευμα ξέσπασε η πυρκαγιά στην Καλλιτεχνούπολη, η ανταπόκριση των επίγειων μέσων ήταν καθυστερημένη.
Δεν ισχύει το ίδιο για τα εναέρια μέσα πυρόσβεσης. Αρμόδιες πηγές ανέφεραν στην «Κ» ότι η διαθεσιμότητα των μισθωμένων ελικοπτέρων άγγιζε το 100% και επιπλέον τόνιζαν ότι όταν ξέσπασε η φωτιά στην Πεντέλη, αρκετά από αυτά βρίσκονταν ήδη στον αέρα και κατευθύνθηκαν άμεσα στη Ραφήνα. Χειριστές που μετείχαν στην επιχείρηση έλεγαν σε συνομιλητές τους ότι «λόγω των πολύ ισχυρών ανέμων και των υψηλών θερμοκρασιών στο σημείο της πυρκαγιάς, το νερό από τους κάδους εξανεμιζόταν πριν φτάσει στον στόχο του». Αντίθετα, από τα 17 Canadair, τα 10 ήταν διαθέσιμα, και στην πορεία της ημέρας τρία παρουσίασαν βλάβη και καθηλώθηκαν στο έδαφος.
Την ίδια στιγμή, τα γεγονότα στο Μάτι αναδεικνύουν την παντελή απουσία σχεδίου έκτακτης ανάγκης και εν προκειμένω εκκένωσης των οικισμών. Οι περισσότεροι από τους 70 και πλέον νεκρούς εγκλωβίστηκαν στα αυτοκίνητά τους προσπαθώντας να απομακρυνθούν και άλλοι δεν κατάφεραν να βρουν πρόσβαση στη θάλασσα για να γλιτώσουν από τις φλόγες. «Από το πρωί χθες εντοπίζαμε νεκρούς άνδρες και γυναίκες απανθρακωμένους μέσα στα αυτοκίνητά τους, ενώ ανασύραμε και τη σορό ενός άνδρα που, ενώ προσπαθούσε να διαφύγει, προσέκρουσε με το αυτοκίνητό του σε έναν μαντρότοιχο, εκτινάχθηκε από το παρμπρίζ πριν τελικά απανθρακωθεί από τη φωτιά», δήλωσε στέλεχος της Πυροσβεστικής, που μετείχε στην επιχείρηση στο Μάτι.
Αξιωματούχος της ΓΓΠΠ παραδέχθηκε μιλώντας χθες στην «Κ» ότι δεν εφαρμόστηκε σχέδιο εκκένωσης, καθώς δεν υπήρξε ο απαιτούμενος χρόνος: «Λόγω της έντασης των ανέμων και της ταχύτητας της πυρκαγιάς, χρειάστηκαν μόλις λίγα λεπτά προκειμένου οι φλόγες από την Καλλιτεχνούπολη να φτάσουν στη θάλασσα», είπε.
Ερωτήματα
Στέλεχος της ίδιας υπηρεσίας, με μεγάλη εμπειρία στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, πρόσθεσε ότι «ουδείς ελέγχει εάν οι δήμοι καταστρώνουν σχέδια εκκένωσης, καθώς και εάν πράγματι τα σχέδια είναι αξιόπιστα». Ερωτήματα εγείρουν καταγγελίες σύμφωνα με τις οποίες συστήματα που είχε προμηθευτεί το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη την περίοδο 2012-2014, μεταξύ άλλων, για τον συντονισμό επιχειρήσεων εκκένωσης, δεν έχουν ενσωματωθεί στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του Πυροσβεστικού Σώματος. Το ίδιο ισχύει και για τη μη χρησιμοποίηση των μοτοσικλετιστών της Πυροσβεστικής (ομάδα με κωδική ονομασία «Ηφαιστος»), που είχαν στις αρμοδιότητές τους τον συντονισμό των επιχειρήσεων εκκένωσης σε περιπτώσεις πυρκαγιάς.
Από τις 25 Μαΐου 2018 υπήρχε λεπτομερέστατο «Σχέδιο δράσεων Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων λόγω δασικών πυρκαγιών» 84 σελίδων, το οποίο είχε εκπονηθεί από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Σε αυτό αναφέρεται η διαδικασία που αφορά «την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών λόγω δασικών πυρκαγιών», με την επισήμανση πάντως ότι «η δράση έχει χαρακτήρα μη υποχρεωτικό, βασιζόμενη στην ενημέρωσή τους για τον κίνδυνο και τις πιθανές συνέπειες που έχει η παραμονή τους στον χώρο». Ο μόνος αρμόδιος να εισηγηθεί την «οργανωμένη απομάκρυνση» είναι ο εκάστοτε επικεφαλής αξιωματικός του Πυροσβεστικού Σώματος, προς τον αρμόδιο δήμαρχο. Στο πλαίσιο αυτό ο επικεφαλής προτείνει εγκαίρως και επακριβώς τα όρια της περιοχής που πρέπει να υλοποιηθεί η δράση, με βάση την αναμενόμενη συμπεριφορά της πυρκαγιάς. Από την πλευρά του, ο δήμαρχος, ο οποίος λαμβάνει την τελική απόφαση, έχει την ευθύνη για τον καθορισμό του σημείου συγκέντρωσης των πολιτών, τον τρόπο απομάκρυνσης –με δημόσια μέσα ή με ιδιωτικά από συγκεκριμένη και καθορισμένη διαδρομή– αλλά και της ενημέρωσης του κοινού. Σημειώνεται πάντως ότι «οι αρμόδιοι δήμαρχοι οι περιοχές των οποίων πλήττονται και εφόσον αυτό είναι εφικτό στα χρονικά περιθώρια που επιτρέπει η εξέλιξη του φαινομένου μπορούν να συγκαλούν το Συντονιστικό Τοπικό Οργανο στο οποίο μετέχουν οι εκπρόσωποι φορέων που συμμετέχουν ενεργά στη δράση»
